Son günlerde Rusya-Ukrayna savaşını müzakereler yoluyla bitirme girişimleri yoğunlaştı. İki ülke de ‘Savaşı sürdürmek yerine diplomatik çözümü tercih ederiz’ derken bunun nasıl hayata geçirileceği tartışması yeni bir sinir harbini tetikliyor.
İKİSİ DE SAVAŞ YORGUNU
Savaş yorgunu Ukrayna’nın lideri Volodimir Zelenski, cephe hattının genişlemesiyle asker kıtlığı çekmeye başladı. Zelenski, “Kimin savaşı bitirmemize yardım edeceği önemli değil. Partner ülkeler bizim adımıza Rusya lideri Vladimir Putin ile görüşmelerde aracı olabilir. Hatta savaşın adil barışla bitirilmesini sağlayacaksa biz doğrudan Moskova ile de masaya oturabiliriz” diye açıklamalar yaptı.
RUSYA: ADIMLARA BAKARIZ
Rusya lideri Vladimir Putin ise her fırsatta “Biz savaşın başından beri masadan kalkan taraf olmadık. Ukrayna yönetimi Batı’nın kışkırtmasıyla savaşı devam ettiren taraf oldu” demeye başladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, dünya çapında yoğunlaşan barışçıl çözüm çabalarını “Barıştan söz edilmeye başlanması Batı ittifakının Rusya’yı yenemeyeceğini anlamasından kaynaklanıyor” diyerek işine geldiği gibi yorumladı.
TRUMP ETKİSİ DE VAR
ABD’de kasım ayındaki seçimlerin favorisi sayılan Cumhuriyetçi Donald Trump, Fox News’a verdiği röportajda, Zelenski’ye bu savaşı kazanamayacağını söylediğini belirterek “Müzakere masasına oturmaktan başka yol bulunmadığını ima ettim” dedi. ABD Başkanı Biden’ın aksine Ukrayna savaşına baştan beri karşı çıkan Trump’ın seçilme olasılığı da barış arayışlarının canlanmasında bir etken.
6 ÇÖZÜM GİRİŞİMİ VAR
Savaşın başladığı Mart 2022’den beri Türkiye’nin hazırladığı dahil en az altı barış girişimi gündeme geldi. Haziran ayında İsviçre’de yapılan Ukrayna konferansına Rusya davet edilmezken Putin kendi şartlarını açıkladı ve “Ukrayna’nın beş bölgesi Lugansk, Donetsk, Herson, Zaporojye ve Kırım Yarımadasını ivedi olarak Rusya toprağı kabul edin, savaş hemen bitsin” dedi. Ukrayna ve Batı’nın kabul etmesi mümkün olmayan ‘toprak karşılığı barış’ önerisi krizi derinleştirdi.
ORBAN, ÇİN, MODİ
Ardından AB dönem başkanı olan Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Kiev, Moskova ve Çin’de ‘barış misyonu’ adı altında ziyaretler gerçekleştirdi. Çin ve Avrupa’daki aşırı sağ siyasi hareketleri arkasına alan Orban, Batı’dan pek destek bulamadı. Sonra da Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, hafta içinde Çin’e barış zeminini aramak için ziyarette bulundu. Son olarak 8 Temmuz’da Rusya’ya giderek Putin ile görüşen Hindistan Başbakanı Narendra Modi, ağustos ayında Kiev’e giderek çözüm arayışlarına katılmaya hazırlanıyor.
ÇİN’İN ARABULUCULUĞU İŞE YARAYABİLİR Mİ
ASIL mesele Rusya ve Ukrayna’yı masaya kimin oturtabileceği. Batılı ülkeler, uluslararası hukuk kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle Rusya ile ilişkileri en aza indirdi. Rusya’nın kasım ayında yapılması beklenen ikinci Ukrayna barış konferansına katılıp katılmayacağı belli değil. Bu arada Ukrayna yeni adım attı. Dışişleri Bakanı Kuleba, savaşta büyük ölçüde Rusya’nın yanında yer alan Çin’e giderek “Adil müzakere masası yaratın” dedi. Rusya ile iyi ilişkiler içinde olan Çin’i zor bir görev bekliyor. Çin’in Rusya’ya savaşı sürdürmesi için yardım etmediğini kanıtlamak ve ABD ile AB yaptırımlarına daha fazla maruz kalmamak için bir şeyler yapması gerekiyor. Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne destek açıklayan Çin, barış masası kurmayı deneyecek. Çin’in tarafları buluşturma potansiyeli bulunuyor, masada somut bir ilerleme sağlanamasa bile Pekin, Batı’ya “Bakın ben denedim” diyebilecek.
RUSYA, UKRAYNA’NIN TAMAMINI İSTİYOR
BARIŞ girişimleri sürken Rusya lideri Putin, Ukrayna planını uygulamayı sürdürüyor. Ukrayna, alt yapısını yüzde 60 oranında yerle bir eden Rusya, önümüzdeki kış aylarında susuz ve elektriksiz kalacak Ukrayna halkını şimdiki Zelenski yönetimini devirme senaryoları üzerinde çalışıyor. Putin’in hedefi Ukrayna’nın tamamını Rus nüfuz alanına dahil etmek.